ამ დღეებში ვენაში გაიხსნა გზის კონფერენციის ყოველწლიური ევროპული სესია. ავსტრიული ნავთობისა და გაზის კონცერნის მმართველობის წევრის ვერნერ აულის თქმით, აზერბაიჯანული და ირანული გაზი ნაბუკოს პროექტისთვის, რომელიც უნდა გახდეს ევროპაში გაზის მიწოდებირ რუსული გაზსადენის ალტერნაიბა, ნებისმიერ შემთხვევაში გახდის მას რენტაბელურს. ნაბუკოს პერსპექტივებზე ჩვენი კორესპონდენტი ესაუბრა რუს პოლიტოლოგებს.

ნაბუკოს გაზსადენი მშენებლობის დაწყება იგეგმება 2011 წელს, პირველი გაშვება კი 2014 წელს მოხდება. პირველ ეტაპზე იგეგმება წელიწადში 15 მილიარდი კუბომეტრი გაზის ტრანსპორტირება. გაზსადენის საპროექტო სიმძლავრე კი 21 მილიარდი კუბომეტრი საწვავის გადაქაჩვას გაუძლებს.

გაზსადენის საერთო სიგრძე იქნება 3282 კმ, საიდანაც 1998 კმ თურქეთზე გაივლის. ამას გარდა, ნაბუკო გაივლის საქართველოსა და ირანზე. პროექტის მტავარი მიზანია კასპიური და ახლო აზიური გაზის ტრანსპორტიება ავსტრიაში, შემდეგ კი სხვა მყიდველებთანაც. როგორი პერქპექტივები აქვს ამ პროექტს?

ალექსადრე პასოჩნიკი, ეროვნული ენერგეტიკული უსაფრთხოების ფონდის ანალიტიკური მმართველობის ხელმძღვანელი:

ამ გაზსადენის ეკონომიკური მართებულობის საკითხი საკმაოდ საეჭვოა. საკითხავი ის არის, მოიხმარს თუ არა ევროპა უახლოეს 5-10 წელიწადში იმ რაოდენობის გაზს, რომლის მიწოდებაც ნაბუკოს შეუძლია, თანაც იგება უამრავი კონკურენტი გაზსადენიც. მაგალითად «სამხრეთის ნაკადს» უფრო მეტი შანსები აქვს, რადგანაც გადაწყვეტილია რესურსების ბაზის საკითხი მაშინ, როდესაც ნაბუკო ამ მომენტს ჯერ კიდევ ამუშავებს და, როგორც ჩანს, დიდი სირთულეებიც წინ არის.

უნდა ითქვას, რომ ბაზის საკითხი ნაბუკოსთვის ძალიან მძიმეა. უფრო მეტიც. ევროკავშირის ქვეყნები სკეპტიკურად უდგებიან ამ პროექტს ფინანსური თვალსაზრისით - არავინ ჩქარობს დააბანდოს მასში გაურკვევლობების გამო. საპროექტო დოკუმენტაციის მიხედვით ის კი არის «სამხრეთის ნაკადზე» იაფი, მაგრამ სახსრები მაინც სერიოზულია, განსაკუთრებით კრიზისის დრო. ამიტომ შეიძლება ითქვას, რომ ნაბუკოს გაცილებით ნაკლები შანსები აქვს.

თანაც ბოლო კონფერენციებზე საუბარი იყო იმაზე, რომ პროექტი შეიძლება აშენდეს, მაგრამ გაჟღერდა ინფორმაცია, რომ პროექტის არარენტაბელურობის გამო ვადები შეიძლება 2013, 2015 და ა.შ. გადაიდოს. როგორც ცნობილია, თურქმენეთი ახლა გაზის დიდ მარაგს აწვდის ჩინეთს, მას მოუწევს გაზის მარაგები გადანახვა ნაბუკოსთვისაც და ეს საკითხი საკმაოდ საეჭვოდ ჟღერს. ირანული გაზი ძალიან მაღალკ პოლიტიკურ რისკებსაც ნიშნავს. რაც შეეხება აზერბაიჯანს, ეს ქვეყანა მუშაობს რუსეთთან, რომელმაც მზადყოფნა გამოთქვა, რომ იყიდოს რესპუბლიკის მთელი გაზი.

ამიტომაც ევროპის მხრიდან ნაბუკოს მწვავე აუცილებლობას ვერ ვხედავ, მით უმეტეს, რომ არის მაღალტექნოლოგიური ყატარის გაზი. ასე რომ პროექტის შანსები სულ უფრო მცირდება.

სერგეი დემიდენკო, სტრატეგიული შეფასებებისა და ანალიზის ინსტიტუტის დირექტორი:

ეს პროექტი არავინ იცის როდის იქცევა რეალობად. პირველ რიგში, იმის გამო, რომ არავინ იცის საიდან მოიტანონს გაზი. თავიდან პროექტი ირანს გულისხმობდა, მაგრამ გარკვეული გეოპოლიტიკური ვითარებების გამო ახლა იმის თქმა, რომ ირანი მიაწოდეს ნაბუკოს გაზს, არ შეიძლება. ეკონომიკური თვალსაზრისით ირანს კი აქვს გაზის ძალიან დიდი მარაგი, მაგრამ ის დაუმუშავებელია. გაუგებელია ნედლეულის ტრანსპორტირების მარშრუტიც და პოტენციური რაოდენობაც. ამიტომაც ეს ყველაფერი ჯერჯერობით თეორიაა და საუბარი იმაზე, რომ ნაბუკო რეალობად იქცევა, არ ღირს. ჯერჯერბი ამ პროექტს იყენებენ პოლიტიკური სპეკულაციების მიზნით, როგორც რუსეთზე ზეწოლის ინსტრუმენტს. ეს საქაღალდე პროექტია.

თუ ვისაუბრებთ პროექტის პერსპექტივებზე, ბევრი «თუ»-ს თქმა მოგვიწევს. თუკი ირანი შეუერთდება ნაბუკოს, თუკი ირანი შეცვლის თავის პოლიიკურ ორიენტაციას და იქ ინესტიციები შევა, თუკი ირანი განავითარებს თავის გაზის სექტორს საკმარის დონემდე. ამ «თე»-ებით ჩვენ მითს ვიღებთ. სხვა წყაროები კი ნაბუკოს ასამუშავებლად არ არსებობს. აზერბაიჯანის წინადადება კი იმას არ ეყოფა, რომ ნახევრად აივსოს გაზსადენი. ასე რომ პერსპექტივების საკითხი უფრო მეტად გეოპოლიტიკურ მოდელირებაში დევს, ვოდრე რეალიების სიბრტყეზე.

სტანისლავ ბელკოვსკი, ნაციონალური სტრატეგიების ინსტიტუტის პრეზიდენტი:

ნაბუკო პოლიტიკური პროექტია. გაზის ომის დროს ევროპისთვის პოლიტიკურად აუცილებელია ცენტრალურ-აზიური გაზის ტრანსპორტიების ალტერნატიული გზები და ახალი წყაროების შექმნა, ამ შემთხვევაში ირანული გაზის. თუმცა ეს პროექტი რეალიზებული მალე ვერ იქნება, მიუხედავად რენტაბელურობისა. მაქსიმუმი, რისი მიღწევაც ნაბუკოს შემმუშავებლებს შეუძლიათ, არის პოლიტიკური დივიდენდები და ისიც მხოლოდ პროექტის წარმატების შემთხვევაში.

ჩიგოევი რუსლან

კოდი დღიური